2008: Ο Κολοβρέχτης και η υποβάθμιση των υγροτόπων

Φυλλάδιο ενημέρωσης το οποίο κυκλοφόρησε το 2008 από την ομάδα πολιτών για τη διάσωση του υγροβιότοπου. 

ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ

«Υγρότοποι είναι φυσικές ή τεχνητές περιοχές αποτελούμενες από έλη γενικώς, από μη αποκλειστικώς ομβροδίαιτα έλη με τυρφώδες υπόστρωμα από τυρφώδεις γαίες, ή από νερό. Οι περιοχές αυτές είναι μονίμως ή προσωρινώς κατακλυζόμενες με νερό, το οποίο είναι στάσιμο ή ρέον, γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό. Στο νερό αυτό δημιουργείται η πιο πλούσια συγκέντρωση ζωϊκών και φυτικών ειδών πάνω στη γη. Οι περιοχές αυτές επίσης περιλαμβάνουν και εκείνες που καλύπτονται με θαλασσινό νερό, το βάθος του οποίου κατά την αμπώτιδα δεν υπερβαίνει τα 6 μέτρα. Στους υγρότοπους μπορεί να περιλαμβάνονται και οι παρόχθιες ή παράκτιες ζώνες που γειτονεύουν με υγρότοπους ή με νησιά ή με θαλάσσιες υδατοσυλλογές και που είναι βαθύτερες μεν από 6 μέτρα κατά την αμπώτιδα, αλλά βρίσκονται μέσα στα όρια του υγροτόπου όπως αυτός καθορίζεται παραπάνω» ορισμός των υγροτόπων από τη συνθήκη RAMSAR (1971).Η ύπαρξη και η επιβίωση πολλών πλασμάτων επάνω στον πλανήτη, καθώς και του ανθρώπου εξαρτάται από αυτούς τους βιότοπους.

Η ίδια η ζωή όχι μονο εμφανίστηκε μέσα στο νερό, αλλά εξαρτάται άμεσα από αυτό: αναρίθμητα είδη φυτών και  ζώων επιβιώνουν αποκλειστικά σε υδάτινα περιβάλλοντα, όπως οι υγρότοποι, πολύ περισσότερα ζουν σε άμεση εξάρτηση από αυτούς, ενώ για πολλά άλλα είδη οι υγρότοποι αποτελούν ζωτικό χώρο για μεγάλο μέρος του βιολογικού τους κύκλου. Με τη βοήθεια της ηλιακής ενέργειας, άπειρη μικροοργανισμοί (πλαγκτόν κ.α) αναπτύσσονται μέσα στο νερό εποικοδομώντας υπολείμματα νεκρών φυτικών ή ζωϊκών οργανισμών που κατακάθονται στο βυθό. Οι μικροοργανισμοί αυτοί αποτελούν στη συνέχεια τη βασική τροφή για μεγαλύτερους ασπόνδυλους οργανισμούς (προνύμφες, έντομα, καρκινοειδή κ.α), που και αυτοί, με τη σειρά τους, γίνονται τροφή για σπονδυλόζωα (αμφίβια, ψάρια κ.α), τα οποία τέλος αποτελούν τροφή για ακόμα μεγαλύτερα ζώα (πουλιά, θηλαστικά κ.α). Ταυτόχρονα, ένα άλλο μέρος των αποικοδομούμενων υπολειμμάτων χρησιμεύει ως πηγή θρεπτικών στοιχείων για τα υδρόβια φυτά, που με τη σειρά τους και με τη βοήθεια της ηλιακής ενέργειας έχουν την ικανότητα να επεξεργάζονται ανόργανες ουσίες μετατρέποντας τις σε ζωντανή ύλη, δηλαδή βιομάζα, μεγάλο μέρος της οποίας καταναλίσκεται από φυτοφάγα ζώα, συνεχίζοντας έτσι τους αέναους κύκλους των οικολογικών διεργασιών.

Με άλλα λόγια, οι υγρότοποι αποτελούν πραγματικά εργαστήρια της φύσης με εκπληκτική λειτουργικότητα όπου όλοι οι οργανισμοί, από το φυτοπλαγκτόν και το ζωοπλαγκτόν μέχρι τα ανώτερα θηλαστικά συμβιώνουν με αλληλένδετο τρόπο, σαν τους κρίκους μιας αλυσίδας. Παράλληλα, οι υγρότοποι με τη μεγάλη ικανότητά τους να μετατρέπουν τη φωτεινή ενέργεια σε βιομάζα, αποτελούν, μαζί με τα τροπικά δάση, τα πιο παραγωγικά οικοσυστήματα της γης, προσφέροντας έτσι στον άνθρωπο ανυπολόγιστα φυσικά, βιολογικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη.

                                                                                                                

Οι ανθρώπινες κοινωνίες αναπτύσσονται σχεδόν πάντα κοντά σε περιοχές με υδάτινες συγκεντρώσεις. Όσον αφορά τους υγρότοπους, αυτοί, αν και αποτελούσαν σημαντική πηγή τροφής (κυνήγι, ψάρεμα, κλπ), γενικά, θεωρούνταν τόποι ανοίκειοι, γεμάτοι προκαταλήψεις (στοιχειωμένα μέρη) και κινδύνους (ελονοσία, κίνδυνοι πνιγμών στον βούρκο, κλπ), με λίγα λόγια θεωρούνταν άχρηστοι και επικίνδυνοι. Αυτό οδήγησε στην χωρίς ενδοιασμούς αποξήρανση των περισσοτέρων, με την προοπτική να μετατραπούν σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις για τους ακτήμονες και τους πρόσφυγες του 1922 και στην κατά συνέπεια δραματική συρρίκνωσή τους.

Αρκετά μετά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο και κάτω από την επικείμενη απειλή οικολογικών καταστροφών άρχισε να γίνεται κατανοητή η πολυδιάστατη σημασία των υγροτόπων στις ευαίσθητες οικολογικές ισορροπίες και άρχισε να αλλάζει και η στάση απέναντί τους, τόσο από τους κατοίκους των πόλεων, όσο και από τους ντόπιους.

Χρησιμότητα των υγροτόπων

α. Άμεσα και έμμεσα φυσικά οφέλη που αντιπροσωπεύουν οι υγρότοποι για τον άνθρωπο

·         Η βιολογική ποικιλότητα των υγροτόπων αποτελεί απόθεμα φυτικού και ζωϊκού γενετικού υλικού που μπορεί να χρησιμοποιηθεί απευθείας για καλλιέργεια φυτών, εκτροφή ψαριών, βελτίωση λιβαδιών, γενετική βελτίωση φυτών και ζώων κλπ.

·         Οι υγρότοποι, με την πυκνή βλάστηση, επιβραδύνουν τις πλημμυρικές ροές και προστατεύουν έτσι κατοικημένες γεωργικές περιοχές και τις καλλιέργειές τους και αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες νερού.

·         Οι υγρότοποι με αδιατάρακτη τη λειτουργία τους, εξασφαλίζουν πόσιμο νερό στον άνθρωπο, μέσα απο την ύδρευση των οικισμών και νερό άρδευσης στη γεωργία των γειτονικών τους περιοχών.

·         Οι υγρότοποι λειτουργούν ως φυσικά φίλτρα καθαρισμού των νερών, από ανεπιθύμητες φυσικές και ανθρωπογενείς ουσίες.

·         Οι υγρότοποι είναι μία από τις πηγές που τροφοδοτούν τα υπόγεια υδροφόρα στρώματα.

·         Η ροή των γλυκών νερών δια μέσου των υγροτόπων δημιουργεί πίεση στα υπόγεια νερά, η οποία εμποδίζει το αλμυρό μερό της γειτονικής θάλασσας να εισβάλλει στα υδροφόρα στρώματα.

·         Η βλάστηση των υγροτόπων προστατεύει τις ακτές και τις όχθες από τη διάβρωση, απορροφώντας την ενέργεια των κυμάτων.

·         Οι υγρότοποι συμβάλλουν στη βελτίωση του μικτοκλίματος των γύρω περιοχών τους.

β. Οικονομικά οφέλη

·         Οι υγρότοποι είναι κατεξοχήν οι χώροι όπου μπορεί να αναπτυχθεί η ιχθυοπαραγωγή αφού επάρκεια χώρων ωοτοκίας, προστασία κατά τη διαχείμανση και ελευθερία μετακίνησης των ψαριών καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Έτσι τα 2/3 περίπου των οστρακοειδών και των άλλων οικονομικά σημαντικών ψαριών της ελλάδας καταφεύγουν στους παράκτιους υγρότοπους για ωοτοκία και ανάπτυξη των γόνων τους.

·         Εκαντοντάδες χιλιάδες στρέμματα γλυκών νερών της ελληνικής ενδοχώρας είναι ιδεώδεις τόποι για πολλά είδη αλιευμάτων.

·         Η βλάστηση των υγρότοπων – υγρολίβαδα, παρόχθια δάση και θαμνώνες – είναι ιδιαίτερα πολύτιμοι για την κτηνοτροφία, ιδιαίτερα σε σύγκριση με τη βοσκοϊκανότητα των χερσαίων λιβαδιών.

·         Τα παρόχθια δάση αποτελούν πηγή παραγωγής ξυλείας.

·         Οι υγρότοποι αποτελούν πηγή οικονομικλων πόρων από την εκμετάλλευση των δυνατοτήτων ψυχαγωγίας και αναψυχής που προσφέρουν.

γ. Βιολογικά οφέλη

·         Στους μεγάλους καλαμώνες και μέσα στην πυκνή βλάστηση των υγρότοπων αναπαράγονται πολλά είδη πουλιών: πάπιες, ερωδιοί, κορμοράνοι, μαυρόκοτες, πελεκάνοι και πολλά άλλα.

·         Σε δεκάδες χιλιάδες αριθμούνται τα υδρόβια και παρυδάτια πουλιά που ζουν ή διαχειμάζουν στους υγρότοπους, καθώς και τα αποδημητικά που παραμένουν εκεί, έστω και για λίγο.

·         Μεγάλη ποικιλότητα θηλαστικών και άλλων ζώων βρίσκει τροφή, νερό και καταφύγιο στους υγρότοπους, όπως και τελευταίο καταφύγιο βρίσκουν πολλά από τα είδη των ζώων που απειλούνται με εξαφάνιση.

·         Στους υγρότοπους ευδοκιμεί επίσης πλειάδα φυτικών ειδών.

δ. Κοινωνικά οφέλη

·         Οι υγρότοποι προσφέρουν φυσικούς ανοιχτούς χώρους και ευκαιρίες να απολαύσει κανείς τη φύση καθώς και για ψυχαγωγικές δραστηριότητες, όπως είναι η πεζοπορία, το ερασιτεχνικό ψάρεμα, η κωπηλασία, η φωτογράφια και η παρατήρηση πουλιών. Επίσης, είναι πλούσιοι κυνηγότοποι, ελκυστικοί για σωστούς και συνετούς κυνηγούς (και δυστυχώς για πολύ περισσότερους ασυνείδητους λαθροθήρες).

·          Σοβαρά κοινωνικά οφέλη προκύπτουν βέβαια και από τις δυνατότητες για επιστημονική έρευνα και εκπαίδευση, σε όλες τις βαθμίδες σπουδών.

·         Οι υγρότοποι συμβάλλουν, μέσα από την αδιατάρακτη λειτουργία τους, στην άμβλυνση των ακραίων κλιματικών συνθηκών (καύσωνας, παγωνιές).

·         Οι υγρότοποι με τις ηθικές, αισθητικές και επιστημονικές αξίες τους και τα οφέλη που απορρέουν από αυτές στηρίζουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής για τον άνθρωπο.

Έχει πλέον τεκμηριωθεί ότι σε όλη τη διάρκεια του 20^ου αιώνα και μέχρι το 1974, η ελλάδα έχασε, τουλάχιστον το 61% των υγροτόπων της. Σε ορισμένες μάλιστα περιοχές το ποσοστό αυτό είναι πολύ υψηλότερο όπως π.χ. στη θεσσαλία που έχασε το 95% των υγροτόπων της ή στην μακεδονία (απώλειες κατά 73%). Οι πρώτες εκτεταμένες αποξηράνσεις (λ. Γιαννιτσών, λ. Αχινού, Λεσίνι κ.α) ήταν, σε μεγάλο βαθμό, διακαιολογημένες αφολυ έπρεπε αφ’ ενός μεν να καταπολεμηθεί η ελονοσία, αφ’ ετέρου δε να εξασφαλιστεί καλλιεργήσιμη γη στους νεοαφιχθέντες πρόσφυγες. Ελάχιστες όμως δικαιολογίες μπορεί κάποιος να βρει για το έγκλημα της ολοκληρωτικής αποξήρανσης της Κάρλας, στις αρχές της δεκαετίας τον ’60 ή των λιμνοθαλασσών Αγουλινίστας και Μουριάς που αποστραγγίστηκαν μόλις στα 1973.

Η μεγάλη σπουδαιότητα των ελληνικών υγροτόπων, κυρίως από οικολογική άποψη, άρχισε να τεκμηριώνεται επιστημονικά και να γίνεται ευρύτερα γνωστή, μέσα της δεκαετίας του ’60, από τις μελέτες ευρωπαίων, κυρίως γερμανών ορνιθολόγων, που εντυπωσιάστηκαν από τους μεγάλους πληθυσμούς των υδροβίων πουλιών που φώλιαζαν ή ξεχειμώνιαζαν στους ελληνικούς υγροτόπους. Και καθώς πολλά από αυτά τα πουλιά ανήκαν σε είδη σπάνια ή και απειλούμενα για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, την περίοδο αυτή άρχισαν να ακούγονται και οι πρώτες φωνές για την ανάγκη προστασίας τόσο των ίδιων των πουλιών όσο, βεβαίως, και των υγροτόπων από τους οποίους αξαρτώνται άμεσα.

Ασφαλώς οι πολλαπλές αξίες των ελληνικών υγροτόπων επεκτείνονται πολύ πέραν από τη σπουδαιότητά τους για τα πουλιά. Είναι όμως αλήθεια ότι, επειδή τα πουλιά είναι βασικοί πρωταγωνιστές, αλλά και ρυθμιστές των υγροτοπικών οικοσυστημάτων, το όλο θέμα της προστασίας των υγροτόπων ήλθε στην επιφάνεια, κυρίως εξ’ αιτίας των πουλιών: πάνω από το 50% των 425 ειδών που έχουν μέχρι τώρα καταγραφεί στην ελλάδα, είναι πουλιά που εξαρτώνται, άμεσα ή έμμεσα, από τους υγροτόπους. Επί πλέον, πολλά από αυτά τα πουλιά ανήκουν σε είδη που σήμερα

πια είναι πολύ σπάνια ή και παγκοσμίως απειλούμενα, γεγονός που επιβεβαιώνει τη διεθνή σημασία πολλών ελληνικών υγροτόπων. Είδη όπως π.χ η Λεπτομύτα (numenius tenuirostris), η Νανόχηνα (anser erythropus), το Κεφαλούδι (oxyura leucocephala), ο Θαλασσαετός (haliaeetus albicilla), κ.α. απαντώνται σήμερα είτε αποκλειστικά σε ελληνικούς υγροτόπους είτε σε ελάχιστους άλλους υγροτόπους της ευρώπης. Έτσι, η παρακολούθηση των πληθυσμών των ειδών αυτών, και όχι μόνο, μας έδωσε πολύτιμα επιστημονικά δεδομένα για τα γενικότερα χαρακτηριστικά των ελληνικών υγροτόπων, την αξιολόγηση της οικολογικής τους λειτουργίας, αλλά και την ανάγκη προστασίας τους μέσα από ολοκληρωμένα διαχειριστικα σχέδια.

Επιπτώσεις των ανθρώπινων έργων και δραστηριοτήτων  στα υγροτοπικά oικοσυστήματα

α. ΦΡΑΓΜΑΤΑ & ΕΚΤΡΟΠΕΣ ΠΟΤΑΜΩΝ

καταστροφικές επεμβάσεις στον χώρο ανέγερσης, , αλλαγή στα οικολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, καταστροφή της  γύρω βλάστησης και να εμπόδιση των διάφορων ζώων να τραφούν και να αναπαραχθούν

β. ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ

εξαφάνιση της παρόχθιας βλάστησης και της ποικιλομορφίας της κοίτης, όπου έβρισκαν καταφύγιο και τροφή πληθώρα ζωικών ειδών

γ. ΑΠΟΣΤΡΑΓΓΙΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑ & ΥΠΕΡΑΝΤΛΗΣΗ

εξαφάνιση του μεγαλύτερου μέρους των γροτόπων λόγω της αποξήρανσης και της απόδοσής τους σε καλλιέργειες εντατικές και ποτιστικές. Αυτά συντελούν και στο φαινόμενο της υφαλμύρωσης (εισβολή του θαλασσινόυ νερού μέσα στον υγρότοπο)

Επιπτώσεις από την αγροτοβιομηχανική ανάπτυξη

Η επέκταση της οικιστικής ανάπτυξης είτε άλλων επαγγελματικών βιοτεχνικών ή βιομηχανικών εγκαταστάσεων προκαλεί:

α. Συσσώρευση αποβλήτων – μπαζώματα

β. Διανοίξεις δρόμων

γ. Συσσώρευση ανθρώπινης δραστηριότητας

δ. Καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας (αλλαγή χρήσης της γης)

ε. Απομάκρυνση των πουλιών λόγω όχλησης και κινδύνου

 Επιπτώσεις από το κυνήγι(μετατροπή σε «σπορ» και «δραστηριότητα ψυχαγωγίας»)

α. όχληση και η μολυβδίαση από τα σκάγια(Τα σκάγια κατακάθονται στην λάσπη, και πολλά από αυτά τα καταπίνουν τα πουλιά καθώς αναζητούν τροφή σε αυτή, ο μόλυβδος των σκαγιών μεταφέρεται έτσι στους ιστούς τους και προκαλεί τοξικά και θανατηφόρα συμπτώματα)

β. Η παρουσία  μεγάλου αριθμού κυνηγών σε έναν υγρότοπο, σε συνδυασμό με τον θόρυβο των πυροβολισμών, διατηρούν τα πουλιά σε μια κατάσταση εγρήγορσης και πανικού, εμποδίζοντάς τα να τραφούν

γ. Η θνησιμότητα ζώων από το κυνήγι μπορεί να έχει επιπτώσεις στους πληθυσμούς ορισμένων ειδών και μπορεί και να σκοτώνονται και σπάνια είδη που απλώς μοιάζουν με κάποια θηρεύσιμα

Επίπτωση της ρύπανσης: μαζικοί θάνατοι ψαριών και πουλιών από βιομηχανικά και αστικά απόβλητα, γεωργικά λιπάσματα, φυτοφάρμακα και κτηνοτροφικά λύμματα

Αυτά συνήθως περιέχουν τοξικές ουσίες και βαρέα μέταλλα που περνούν στην τροφική αλυσίδα και ανάλογα με τις περιστάσεις προσβάλουν κυρίως τους ανώτερους θηρευτές (βιοσυσσώρευση). Τα γεωργικά λιπάσματα περιέχουν νιτρικές και φωσφορικές ενώσεις που αποτελούν θρεπτικά συστατικά για μικροφύκη, τα οποία αναπαράγονται έτσι ραγδαία στο νερό και προκαλούν το επικίνδυνο φαινόμενο του «ευτροφισμού». Αυτός προκαλεί αύξηση της θολερότητας (το νερό παίρνει ένα αδιαφανές πράσινο χρώμα, είναι η λεγόμενη «άνθηση του νερού»), δραματική ελάττωση του διαλυμένου οξυγόνου, και σε μερικές περιπτώσεις έκλυση τοξινών (τοξικό φυτοπλαγκτόν).

Τα χημικά λιπάσματα συμβάλουν στην αλατότητα των εδάφων και προκαλούν μακροπρόθεσμα το φαιμόμενο της ερημοποίησής  τους. Τα συσσωρευμένα κτηνοτροφικά λύμματα (χαβούζες)απολήγουν στον υδροφόρο ορίζοντα και τον μολύνουν με κολοβακτηρίδια (Ε.COLI), καθιστώντας το ακατάλληλο για πόση απο ανθρώπους και ζώα.

ΥΓΡΟΤΟΠΟΣ ΛΙΒΑΔΙ-ΚΟΛΟΒΡΕΧΤΗΣ (ΕΥΒΟΙΑ)

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν νόμοι που να αναφέρουν ειδικά στην προστασία των υγροτόπων. Αντιθέτως πολλοί νόμοι αφορούν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προστασία και τη συνετή διαχείριση των υγροτόπων, αλλά τα προβλήματα που παρουσιάζονται στην αποτελεσματική ερμηνεία και εφαρμογή τους είναι πολλά. Ιδιαίτερα οι μικροί υγρότοποι είναι σήμερα τα περισσότερο απειλούμενα οικοσυστήματα.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε: ΟΛΟΙ ΟΙ ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΩΦΕΛΟΥΝ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ. ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ. Ολοι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από τα πολλαπλά οφέλη που τους εξασφαλίζουν οι υγρότοποι.

Ένας απο τους μικρούς υγρότοπους ειναι του Λιβαδιού (Κολοβρέχτης),  (’’προστατευόμενoς’’ από Π.Δ. 642/1.8.89), 12χλμ βόρεια της Χαλκίδας,βρίσκεται στα όρια του Δήμου Ψαχνών και Νέας Αρτάκης. Το όνομα του πηγάζει απο τον ποταμό Κωλοβρέχτη,που χύνεται στον Ευβοικό.Είναι μια περιοχή με φυσική, οικολογική, αισθητική, επιστημονική και πολιτιστική αξία.

Ο Κολοβρέχτης είναι ο μοναδικός εναπομείνας υγρότοπος της κεντρικής εύβοιας & ανατολικής στερεάς ελλάδας. Βρίσκεται επάνω στο μετανεστευτικό άξονα βορρά-νότου των άγριων πουλιών. Μετά την αποξήρανση της Κωπαϊδας και της Κάρλας, την καταστροφή του Λήλαντα και της Λιανής Άμμου, η οικολόγική του αξία και ακεραιότητα είναι ζωτικής σημασίας για τα άγρια και απειλούμενα είδη.

Ενώ η φυσική διάσταση του υγροτόπου ανέρχεται σε 1500 στρέμματα και βρίσκεται σε φυσική συσχέτιση με το παρόχθιο οικοσύστημα των εκβολών του Μεσσάπιου, σήμερα η φυσική του λειτουργία έχει περιορισθεί (λόγω των ανθρώπινων επεμβάσεων) σε λιγότερη απο 700 στρέμματα και απειλείται συνεχώς.

Στον υδροβιότοπο φωλιάζουν, ξεκουράζονται και ανεφοδιάζονται μερικά από τα πιο σπάνια είδη πουλιών στον κόσμο, πολλά από τα οποία (ερωδιοί, χαλκόκοτες, λιβαδόκιρκοι, μαυρογλάρονα κ.λ.π.) κινδυνεύουν άμεσα με εξαφάνιση. Έχουν καταμετρηθεί πενήντα έξη (56) τέτοια είδη πουλιών προστατευόμενα, βαλτόκιρκοι, καλαμοτσικνάδες, αλκυόνες κ.λ.π., καθώς και δεκάδες άλλα μεταναστευτικά και μη.

Συνολικά έχουν καταγραφεί 193 είδη πουλίων. Από αυτά τα 45 εξαρτώνται άμεσα ή έμμεσα από την ύπαρξη του υγροτοπικού συστήματος και όλα (με εξαίρεση τρία) επισκέπτονται τακτικά το βάλτο. Ο υγρότοπος Κολοβρλεχτης είναι διεθνούς σημασίας και λόγω της Χαλκόκοτας γιατί φιλοξενεί το 10% του συνολικού ευρωπαϊκού πλήθυσμού της (750 ακόμα). (1993 Τρ. Ακριώτης – ορνιθολόγος, βιολόγος, καθηγητής παν. Αιγαίου).

Και μόνο η ανθρώπινη παρουσία δημιουργεί ενόχληση για τους ερωδιούς και τις περισσότερες πάπιες καθότι αυτά σταματούν να τρέφονται όταν πλησιάζει άνθρωπος σε απόσταση μικρότερη των 200 μέτρων.

Ο Κολοβρέχτης υπάγεται στην οδηγία 79/409/ΕΕ., που περιλαμβάνει είδη τα οποία τα μέλη της Ε.Ε. έχουν υποχρέωση να προστατέψουν ιδιαίτερα καθώς και τους βιότοπούς τους.(Συνθήκη της Βέρνης, προσάρτημα 2 για την προστασία της χλωρίδας/πανίδας και των βιοτόπων Ν.1335/83, Συμφωνία της Βόννης για την προστασία των μεταναστευτικών ειδών Ν.2719/99, Την σύμβαση για τη βιοποικιλότητα Ν.2204/94).

Επίσης λόγω της ιδιομορφίας και της σύστασης του εδάφους έχει πολλά αξιόλογα είδη χλωρίδας και πανίδας (βατράχους, νεροχελώνες, νερόφιδα κ.τ.λ) ,που έχουν μεγάλο ενδιαφέρον και η παρουσία τους σε ορισμένους αριθμούς συντελεί στην οικολογική ισορροπία και λειτουργία του υδροβιότοπου (οικολογική αλυσίδα).

Είναι ένας τεράστιος υδάτινος αποθεματικός χώρος (υδατοδεξαμενή) χρησιμότατος για περιόδους ξηρασίας, όπου κρατάει τα νερά για τη λειτουργία του, αλλά και για τις ανθρώπινες δραστηριότητες (καλλιέργειες, κτηνοτροφία κλπ.). Ένα τεράστιο βιολογικό φίλτρο που φιλτράρει τα φυσικά και χημικά απόβλητα πριν αυτά καταλήξουν στη θάλασσα και τα διομορφώνει σε λίπασμα και θρεπτικές ουσίες για το οικοσύστημά του. Είναι σημαντικός παράγοντας στο μικροκλίμα της περιοχής καθότι κατακρατά μέρος της υγρασίας της ατμόσφαιρας σε ανάλογες βροχοπτώσεις και δημιουργεί συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας και βαρομετρικής πίεσης  τέτοιες, που συντελούν στη οικολογική του ισορροπία και την ανάπτυξη των γύρω περιοχών. Έχει παραδοσιακή αξία καθότι ήταν χώρος καλλιέργειας ρυζιού, εκτροφής αλόγων, αλιείας χελιών. Επίσης έχει αρχαιολογική αξία, επειδή στους πρόποδες των κοντινών λόφων έχουν εντοπισθεί οικισμοί από τα νεολιθικά χρόνια, όστρακα και επίσης στην ευρύτερη περιοχή οστά προβάτων, βοδιών, χοίρων, εξημερωμένων ζώων και ψαριών.

Ομως ο υδροβιότοπος αντιμετωπίζεται απο την τοπική αυτοδιοίκηση και τους πολίτες με αδιαφορία, σαν ένα μέρος για καταστροφή.

Το χρονικό της καταστροφής

·         1952: Ιταλική εταιρεία ανοίγει κανάλια για την αποξήρανση του Κολοβρέχτη και απόδοσή του σε οριζώνα (το έργο απέτυχε)

·         1955-60: εισβολή του μοντέλου την χημικής γεωργίας από πολυεθνικά συμφέροντα και μετατροπή της παραδοσιακής γεωργίας σε συμβατικη.

·         1970: ίδρυση των πρώτων κτηνοπτηνοτροφικών μονάδων βιομηχανικής εκτροφής (δημιουργία πρώτων χαβουζών)

·         1980: γίνεται εμφανής η μείωση λουομένων στην παραλία (η θάλασσα έχει αρχίσει και λασπώνει), η συρρίκνωση του καλαμιώνα με τη δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων, τα τρεχούμενα νερά άρχισαν να στραγγίζουν

·         1985: εγκατάσταση πτηνοσφαγείων (ΣΥΝΚΟ) με πλημελή λειτουργία βιολογικού καθαρισμού

·         1999: μαγαζιά και σπίτια (εξοχικά) εμφανίζονται με γοργούς ρυθμούς

·         2000: απόληξη του βιολογικού καθαρισμού του δήμου Ν.Αρτάκης μέσα στον υγροβιότοπο

·         18.09.2000 – εμπρησμός με καταστροφικές διαστάσεις ,  μεγάλο μέρος του υγρότοπου    γίνεται στάχτη μετά από παρατεταμένη ξηρασία (ως φωτογραφία)

·         Μέχρι σήμερα: συνεχίζεται η ρύπανση και η εκμετάλλευσή του υγροτόπου με στόχο την εκμηδένιση μιας πολύ σημαντικής περιοχής τόσο για τον άνθρωπο, όσο και για τα πουλιά/φυτά                     

Με το προεδρικό διάταγμα (ΠΔ 01.08.89) ο υγρότοπος θα νόμιζε κανείς ότι προστατεύεται, αλλά δυστυχώς ακριβώς το αντίθετο γίνεται. Η περιοχή χωρίζεται σε δύο ζώνες. Η ζώνη 1 που αφορά τον πυρήνα του υγροτόπου όπου χαρακτηρίζεται ως περιοχή προστασίας της φύσης και αποτελεί ένα σύστημα βάλτου-ξηράς που καλύπτεται από ποώδη και δενδρώδη βλάστηση και η ζώνη 2, όπου χαρακτηρίζεται η ευρύτερη γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας και επιτρέπονται παρεμβάσεις, όπως οικοδόμηση και γεωργία. Ολες οι δραστηριότητες πρέπει να ελέγχονται απο τα αρμόδια τμήματα , τη διεύθυνση περιβαλλοντικού σχεδιασμού του υπουργείου περιβάλλοντος, χωροταξίας και δημόσιων έργων, το υπουργείο αγροτικής ανάπτυξης και τροφίμων, την υπηρεσία περιβάλλοντος της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Ευβοίας.

Κινήσεις από την τοπική αυτοδιοίκηση δεν έχουν γίνει για την προστασία του υγροτόπου, αλλά από ομάδες ανθρώπων που επιζητούν την αλλαγή και τη διαμόρφωση της σχέσης ανθρώπου-φύσης.Από τη δεκαετία του ’90, τέτοιες κινήσεις κάνουν την παρουσία τους στην εύβοια(οικολογική κίνηση χαλκίδας). Το 2000  απαγορεύεται το κυνήγι στο βάλτο και με διάφορες παρεμβάσεις προσπαθούν το αναδείξουν την καταστροφή του υγροτόπου. Στις 21.11.00 καταγγέλεται η υποβάθμιση του υγροτόπου από την ελληνική ορνιθολογική εταιρεία.

Τον Ιούλιο του 2004 το δημοτικό συμβούλιο του δήμου Μεσσαπίων συζήτησε το αίτημα του δήμου Ν.Αρτάκης που αφορούσε την παραχώρηση τμήματος του υγροτόπου που ανήκει στο δήμο Μεσσαπίων, ώστε να χρησιμοποιηθεί για την πραγματοποίηση της εγκεκριμένης πρότασής του απο τη περιφέρεια στερεάς ελλάδας για το έργο ‘Προστασία και ανάδειξη του υγροτόπου Λιβαδι – Κολοβρέχτης’. Στο έργο αυτό περιλλαμβάνονται:α. Μια ειδική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην περιοχή και β. Μελέτη για ήπιες παρεμβάσεις όπως καθαρισμός της περιοχής, σήμανση ή δημιουργία παρατηρητηρίων πουλιών. Τελικά το δ.σ Μεσσαπίων οχι μόνο απέρριψε το αίτημα με την αιτιολογία ότι η περιοχή ενδείκνυται ιδιαίτερα για ανοικοδόμηση και ραγδαία ανάπτυξη ΑΛΛΑ αποφάσισε να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες για να αποχαρακτητιστεί ο χώρος απο υγροβιότοπος προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για

ανοικοδόμηση! Μια απόφαση που ξεσήκωσε όλους αυτούς τους ανθρώπους που λένε ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ.

Η ελληνική ορνιθολογική εταιρεία επανέρχεται στις 24.01.2005 να υπενθυμίσει σε όλους τους αρμόδιους ότι δεν έχει γίνει καμιά ενέργεια αποκατάστασης του υγροτόπου, να επιβληθούν κυρώσεις στους αρμόδιους υπεύθυνους καθώς και να τηρηθούν οι όροι του προεδρικού διατάγματος (ΠΔ 01.08.89). Καταγγέλει την καλλιέργεια καταπατημένων εκτάσεων, τη ρίψη φυτοφαρμάκων, την απόληξη των υγρών αποβλήτων του βιολογικού καθαρισμού της Ν.Αρτάκης και των χοιροτροφείων στον υγρότοπο, την προαναφερόμενη απόφαση του δ.σ Μεσσαπιων. Τον Ιούνιο του 2007 μέσω παρεμβάσεων 80 απαγορευτικές πινακίδες, τοποθετούνται στον υγρότοπο από τη νομαρχία, οι περισσότερες καταστράφηκαν.

Αλλά το έγκλημα συνεχίζεται... Ο συνήγορος του πολίτη και η ειδική υπηρεσία επιθεωρητών περιβάλλοντος με επιστολή τους (αρ.123951/22.09.05) στις αρμόδιες αρχές αναφέρονται και επισημαίνουν την καταπάτηση, εκχέρσωση, αποστράγγιση και μόλυνση του υγροτόπου. Κανείς όμως δε δίνει μια υπεύθυνη απάντηση... και οι εκπρόσωποι των υπηρεσιών είτε συγκαλύπτουν, είτε συμμετέχουν στην καταστροφή του υγρότοπου.

ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ ΑΠΛΗΣΤΙΑ ΤΟΥΣ

ΥΠΑΡΧΕΙ Η ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΜΑΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ,

ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΘΑΝΑΤΟ

ΑΣ ΑΝΤΙΤΑΞΟΥΜΕ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΜΑΣ

ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΟΥΜΕ ΤΗ ΖΩΗ

Πηγές: various info from internet (virtual school, WWF),περιοδικό ΕΡΩΔΙΟΣ (τεύχος 1 Απρίλης ’92), περιοδικό ΠΑΡΡΗΣΙΑ (τεύχος 1 άνοιξη ’99) , Υγρότοποι: Μια πολύτιμη εθνική κληρονομιά (2002 υπουργείο γεωργίας), Υγρότοποι: το μεγάλο άγνωστο βιολογικό & κοινωνικό κεφάλαιο της χώρας μας (Γιάννης Τρούμπης)